BỘ MÔN PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
1. GIỚI THIỆU VỀ BỘ MÔN
Tâm lý học (TLH), giáo dục học (GDH) là những chuyên ngành khoa học "thai nghén" từ lâu, nhưng PPGDGDH thì còn muộn màng hơn nữa vì những chuyên ngành khoa học mới và rất khó (ở Liên Xô cũ, nơi có thực tập sinh cao cấp của mấy chục nước trên thế giới, sau 70 năm - cho đến năm 1990 vẫn chưa có một luận án TSKH nào về PPGDTLH).
Việc xây dựng tổ bộ môn PPGD ở khoa TLGD, cũng một phần do vậy, đã phải trải qua rất nhiều khó khăn.
1.1. Thời kỳ chưa thành lập tổ PPGD: Từ năm 1966 - 1967, thầy Phạm Hoàng Gia đã giảng về PPGDTLH cho lớp chuyên nghiệp A TL - GD (tuy mới chỉ là bước đầu như sẽ nêu ở mục 2). Tiếp đó tham gia giảng dạy PPGDTLH và PPGDGDH có các thầy (cô) Nguyễn Hữu Long, Đặng Trí Dũng, Trần Thị Qua, Lê Khánh Bằng, Nguyễn Như An (sinh hoạt ở các tổ khác nhau TLH đại cương, TLH lứa tuổi - sư phạm, lý luận dạy học).
1.2. Thời kỳ thành lập tổ PPGD (1988-1990): Tổ gồm hai nhóm chuyên môn. Nhóm PPGDTLH gồm thầy Nguyễn Hữu Long, cô Nguyễn Phước An. Nhóm PPGDGDH gồm thầy Lê Khánh Bằng (tổ trưởng), thầy Nguyễn Như An (tổ phó).
1.3. Thời kỳ sát nhập tổ PPGD vào tổ LLDH (từ 1990 - 1998): Có thời gian trưởng bộ môn PPGD là thầy Phạm Viết Vượng. Phó trưởng bộ môn là thầy Nguyễn Hữu Long.
1.4. Thời kỳ thành lập lại tổ PPGD (từ 1998 - 2000): Nhóm PPGDTLH gồm TS. Nguyễn Hữu Long - Chủ nhiệm bộ môn. ThS. Nguyễn Thị Tình, nhóm PPGDGDH gồm ThS. Lê Tràng Định và TS. Phan Hồng Vinh.
* Vài nét về quá trình xây dựng chương trình, giáo trình, tài liệu tham khảo về PPGDTLH, PPGDGDH
+ PPGDTLH
Ngay từ năm học 1966 - 1967 thầy Phạm Hoàng Gia đã viết tài liệu "Về một số nhân tố cơ bản trong giảng dạy tâm lý học", 30 trang, in rônêô. Tuy tài liệu mới chỉ đề cập đến một phần nội dung của PPDHTLH, song đó là "vốn liếng" ban đầu quý giá đối với cán bộ nghiên cứu và giảng dạy PPGDTLH. Thầy Nguyễn Hữu Long từ năm 1975 đến năm 1981 đã tiến hành các nghiên cứu về PPGDTLH. Từ kết quả các nghiên cứu này, chương trình PPGDTLH bước đầu đồng bộ, hệ thống và thực nghiệm của tác giả đã được biên soạn theo chương trình trên. Năm 1981, giáo trình lý luận dạy học TLH của tác giả Nguyễn Hữu Long lần đầu tiên được in ấn ở Việt Nam. Cùng năm 1981 tập "Tư liệu tham khảo lý thú trong dạy học tâm lý học" của thầy Nguyễn Hữu Long đã được trường Đại học Sư phạm Hà Nội in. Hiện nay bản thảo giáo trình mới về PPGDTLH (theo công nghệ dạy học) của thầy Nguyễn Hữu Long đang được hoàn thành. Trước đó, năm 1978 tập"… Quy chế thực hành TLH và hướng dẫn thực hiện của thầy Nguyễn Hữu Long cũng đã được in ấn.
+ PPGD GDH
Tài liệu đầu tiên của môn học này là bài giảng PPGD GDH của thầy Lê Khánh Bằng. Tiếp theo đó là giáo trình PPGD GDH của thầy Nguyễn Như An được công bố, in ấn. GIáo tình này đã bước đầu đề cập đến hệ thống khái niệm và kỹ năng tương ứng về PPGD GDH.
* Vài nét về quá trình cải tiến PPDH các môn PPGD TLH, PPGD GDH
Trong thời kỳ đầu, PPDH môn này chủ yếu là diễn giảng, thầy Phạm Hoàng Gia giảng về "Một số nhân tố cơ bản trong dạy học tâm lý học", học viên lớp chuyên nghiệp A TL - GD nghe, sau đó học viên tự soạn bài, tự giảng tập.
Sang thời kỳ thứ hai và thời kỳ thứ ba là thời gian biên soạn chương trình, giáo trình, tài liệu tham khảo về PPGD TLH, PPGD GDH, PPDH hai môn này mới bước đầu được cải tiến: Không chỉ học lý thuyết mà còn học thực hành soạn giáo án, giảng dạy, có thầy cô phụ trách PPGD TLH, GDH dự và góp ý cùng với sinh viên.
Thời kỳ thứ tư: Khi nội dung DH hai môn này tương đối đủ, có hệ thống, việc cải tiến PPDH hai môn này tiếp tục được đổi mới. Thí dụ năm thứ ba, 60 tiết lý thuyết và thực hành mỗi môn. Về PPGDTLH sinh viên được chia thành các nhóm 15 - 20 sinh viên. Do đó mỗi sinh viên được tập giảng từ 30 - 45 phút và 4 phút rút kinh nghiệm. Có lớp, có năm, sinh viên TL - GDH được thực hành giảng tập TLH có quay camera, truyền hình tại chỗ, sau đó tua lại băng và phát để rút kinh nghiệm giảng tập. Nhóm PPGD GDH thực hiện được việc chia nhóm với một số lớp.
* Vài nét về quá trình xây dựng phương tiện, điều kiện dạy học của bộ môn
Khi mới thành lập, khoa có phòng thí nghiệm sinh - tâm lý, trong đó có một số tranh dạy học TLH.
Từ những năm 80, phòng công nghệ dạy học do thầy Nguyễn Hữu Long phụ trách được xây dựng bao gồm các thiết bị kỹ thuật DH được xây dựng. Các bộ phận đèn chiếu giáo khoa được thầy Nguyễn Hữu Long xây dựng:
+ Đời sống tâm lý con người
+ Những con người tưởng tượng sáng tạo
+ Bức tranh khí chất.
Ba bộ phim đèn chiếu này đã được Cục nhà trường Bộ quốc phòng mua bản quyền và sản xuất hàng loạt cung cấp cho các trường, lớp có môn TLH trong cả nước.
Những năm gần đây, băng hình giáo khoa thử nghiệm "Giờ học (tưởng tượng) theo công nghệ DH" đã được đạo diễn - quay phim Nguyễn Hữu Long thực hiện theo hợp đồng với trường ĐHSP Hà Nội.
Hệ thống giá thông tin kỹ thuật DH do thầy Nguyễn Hữu Long xây dựng hoặc hướng dẫn xây dựng.
+ Băng âm thanh "Tiếng hát dưới mái trường"
+ Atlat TLH (39 bản: Bản đục và bản trong)
+ Album ảnh DH bài "tưởng tượng" (10 ảnh cỡ 25 x 35cm, giải nhì thi đồ dùng DH của sinh viên ĐHSP 1999).
+ Phim đèn chiếu ba bộ nêu trên
+ Băng hình giáo khoa "giờ học (tưởng tượng theo CNDH)".
Về tư liệu DH GDH có phim "giờ học (GD và phát triển nhân cách)" do TS Phan Hồng Vinh chủ nhiệm phim, thầy Nguyễn Văn Diện diễn xuất, thầy Nguyễn Hữu Long đạo diễn và quay phim.
* Vài nét về quá trình nghiên cứu của bộ môn PPGDTLH- GDH trước năm 2000
Trong những năm trước 2000, các thầy cô của tổ bộ môn đã có khác nhiều công trình nghiên cứu về hai lĩnh vực này:
- Thầy Nguyễn Như An (đã về hưu) có 40 công trình
- Thầy Lê Tràng Định: 5 công trình
- Cô Phan Hồng Vinh: 7 công trình
- Cô Nguyễn Thị Tình: 4 công trình
- Thầy Nguyễn Hữu Long có 37 công trình, trong đó có 2 luận án: PTS (bằng tiếng Việt) và luận án TSKH viết bằng tiếng Nga đã bảo vệ ở 4 tổ bộ môn Trường Đại học Sư phạm Quốc gia Vongagrat - Liên Xô cũ năm 1990 (chưa bảo vệ ở hội đồng chấm luận án Nhà nước Liên Xô). 4 giáo trình, tài liệu tham khảo, 2 đề tài cấp ĐHSP 1 đề tài cấp ĐHQH Hà Nội.
* Quá trình phát triển bộ môn từ năm 2000 đến năm 2005
+ Quá trình xây dựng nhân sự và tổ bộ môn
Tổ phương pháp giảng dạy được tái lập từ năm 1998. Nhóm phương pháp giảng dạy tâm lý học gồm PGS. TS Nguyễn Hữu Long, TS Hoàng Thanh Thúy và TS. Nguyễn Thị Tình. Nhóm phương pháp giảng dạy giáo dục học gồm TS Phan Thị Hồng Vinh và TS Lê Tràng Định.
Trưởng bộ môn là PGS. TS Nguyễn Hữu Long (đến năm 2002) sau đó TS Phan Thị Hồng Vinh là trưởng bộ môn.
+ Việc xây dựng chương trình, giáo trình và tài liệu tham khảo về PPGD TLH, GDH
Năm 2002 tổ bộ môn đã xây dựng lại 02 chương trình "Phương pháp giảng dạy tâm lý học và giáo dục học". Hai chương trình mới được hội đồng khoa học Đại học Sư phạm Hà Nội thẩm định, đánh giá cao.
Tổ bộ môn đã xây dựng đề án mở mã số đào tạo cao học "Phương pháp giảng dạy tâm lý - Giáo dục học". Mã số 50702. Đề án đã được khoa và trường thông qua, đang chờ quyết định của Bộ giáo dục - đào tạo. Hiện nay chúng tôi đang biên soạn 02 giáo trình: Phương pháp giảng dạy tâm lý học và Phương pháp giảng dạy giáo dục học (sẽ hoàn thành vào cuối năm 2005).
Tổ bộ môn đã tham gia viết giáo trình giáo dục học cho các khoa cơ bản; đã biên soạn 04 giáo trình cho hệ cử nhân quản lý giáo dục:
- Quản lý hoạt động dạy học và giáo dục (TS. Phan Thị Hồng Vinh)
- Quản lý phát triển nguồn nhân lực (PGS TS. Nguyễn Hữu Long)
- Tổ chức bộ máy quản lý giáo dục (Ths Nguyễn Thị Tình)
- Kinh tế học giáo dục (TS Lê Tràng Định)
+ Công tác đào tạo
Tổ bộ môn tham gia giảng dạy các chuyên đề phương pháp giảng dạy tâm lý học và giáo dục học, rèn luyện nghiệp vụ sư phạm thường xuyên, vệ sinh học đường, phương tiện dạy học cho sinh viên chuyên khoa, 04 môn của chương trình cử nhân quản lý giáo dục.
Tham gia giảng dạy 04 chuyên đề cao học. Cho đến nay, chúng tôi đã hướng dẫn thành công 02 nghiên cứu sinh, đang hướng dẫn 02 nghiên cứu sinh. Số lượng học viên cao học đã và đang hướng dẫn là 16 học viên. Sau đây là thành tích cụ thể của từng thành viên trong tổ từ năm 2000 đến nay.
Giảng dạy chuyên khoa
TLH: Thầy Long và cô Tình
PPGD TLH: Thầy Long, cô Tình
Phương tiện kỹ thuật DH: Thầy Long
Truyền hình học đường (chuyên đề cao học): Thầy Long
GDH: Thầy Định, cô Vinh
PPGD GDH: Thầy Định, cô Vinh
Hướng dẫn 2 NCS: Thầy Long cùng thầy Thủy, thầy Thàng.
8 luận văn tốt nghiệp đại học (cả 4 thầy cô của tổ).
Kiêm nhiệm: Các thành viên trong tổ làm nhiều việc kiêm nhiệm khác nhau. Bí thư Đảng ủy khoa, Phó bí thư chi bộ, Tổ trưởng công đoàn, Chủ nhiệm lớp, Phụ trách phòng CNDH, Phụ trách phòng truyền hình học đường, Trợ lý thiết bị v….
Các hướng chính trong đào tạo sau đại học và người chủ trì
+ Phương pháp dạy học (TS Phan Thị Hồng Vinh, TS Lê Tràng Định, TS Hoàng Thanh Thúy, Ths Nguyễn Thị Tình).
+ Nhân cách nghề nghiệp (PGS. TS Nguyễn Hữu Long)
+ Dạy học tích cực môn tâm lý (PGS. TS Nguyễn Hữu Long)
+ Xây dựng, phát triển và quản lý chương trình đào tạo (TS Phan Thị Hồng Vinh).
+ Kinh tế học giáo dục (TS Lê Tràng Định)
+ Tổ chức bộ máy quản lý giáo dục (Ths Nguyễn Thị Tình)
Các hướng chính trong nghiên cứu khoa học và người chủ trì
+ Nghiệp vụ sư phạm (PGS TS Nguyễn Hữu Long)
+ Phát triển lý thuyết, ứng dụng và chuyển giao công nghệ dạy học (PGS. TS Nguyễn Hữu Long)
+ Đánh giá chương trình giáo dục học cho các khoa cơ bản ở một số trường ĐHSP (TS Phan Thị Hồng Vinh).
+ Xây dựng phương tiện hiện đại trong dạy học giáo dục học cho các khoa cơ bản của ĐHSPHN (TS Phan Thị Hồng Vinh).
+ Vận dụng phương pháp quản lý chất lượng vào việc xây dựng và thực hiện kế hoạch rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên ĐHSP (TS Lê Tràng Định).
+ Phương pháp dạy học tâm lý học (TS Hoàng Thanh Thúy, Ths Nguyễn Thị Tình).
* Quá trình phát triển tổ bộ môn từ năm 2005 đến nay.
+ Về nhân sự của tổ bộ môn
Hiện nay tổ PPGD có 04 thành viên, trong đó có 01 là PGS. TS, 02 là TS và 01 là CN. Nhóm PPGD GDH gồm PGS.TS Phan Thị Hồng Vinh, CN. Nguyễn Đức Giang và nhóm PPGD TLH gồm TS. Nguyễn Thị Tình và TS. Hoàng Thanh Thúy.
Trưởng bộ môn là PGS. TS. Phan Thị Hồng Vinh đến tháng 9 năm 2010, từ tháng 10 năm 2010 TS. Nguyễn Thị Tình là trưởng bộ môn
+ Việc xây dựng chương trình, giáo trình và tài liệu tham khảo
Hiện nay tổ bộ môn đã xuất bản được 02 sách giáo trình cho học sinh chuyên khoa:
- Phương pháp giảng dạy Giáo dục học do PGS. TS Phan Thị Hồng Vinh chủ biên
- Phương pháp giảng dạy Tâm lý học do PGS.TS Nguyễn Hữu Long chủ biên.
- Đã xuất bản sách giáo trình cho học viên cao học: “Xây dựng, phát triển và quản lý chương trình” (PGS.TS Phan Thị Hồng Vinh)
- Giáo trình “ Giáo dục học soạn theo module” (PGS. TS Phan Thị Hồng Vinh
- “Tính tích cực giảng dạy của giảng viên” (TS. Nguyễn Thị Tình).
* Công tác đào tạo
Tổ bộ môn tham gia giảng dạy các chuyên đề phương pháp giảng dạy tâm lý học và giáo dục học, rèn luyện nghiệp vụ sư phạm thường xuyên, vệ sinh học đường, cơ sở văn hóa Việt Nam, Kỹ thuật phỏng vấn và xây dựng trường hợp cho sinh viên chuyên khoa.
Tham gia giảng dạy 02 chuyên đề cao học. Cho đến nay, chúng tôi đã hướng dẫn thành công 03nghiên cứu sinh, đang hướng dẫn 04 nghiên cứu sinh. Đã hướng dẫn thành công hàng chục luận văn cao học và khóa luận tốt nghiệp cho sinh viên. Số lượng học viên cao học đang hướng dẫn là 10 học viên và 05 khóa luận tốt nghiệp.
* Các hướng chính trong đào tạo sau đại học và người chủ trì
+ Phương pháp dạy học giáo dục học: PGS.TS Phan Thị Hồng Vinh
+ Phương pháp dạy học tâm lý học: TS Hoàng Thanh Thúy, PGS.TS. Nguyễn Thị Tình
+ Dạy học tích cực môn tâm lý: TS Hoàng Thanh Thúy, PGS.TS Nguyễn Thị Tình
+ Xây dựng, phát triển và quản lý chương trình đào tạo (PGS.TS Phan Thị Hồng Vinh).
+ Tổ chức bộ máy quản lý giáo dục (PGS.TS Nguyễn Thị Tình)
+ Mô hình và PPDH tích cực TS. Hoàng Thanh Thúy
* Các hướng chính trong nghiên cứu khoa học và người chủ trì
+ Nghiệp vụ sư phạm (TS Hoàng Thanh Thúy, PGS.TS Nguyễn Thị Tình)
+ Đánh giá chương trình giáo dục học cho các khoa cơ bản ở một số trường ĐHSP (PGS.TS Phan Thị Hồng Vinh).
+ Xây dựng phương tiện hiện đại trong dạy học Giáo dục học cho các khoa cơ bản của ĐHSPHN (PGS. TS Phan Thị Hồng Vinh).
+ Phương pháp dạy học Tâm lý học (TS Hoàng Thanh Thúy, PGS.TS Nguyễn Thị Tình).
+ Dạy học tích cực môn tâm lý (TS. Hoàng Thanh Thúy, PGS.TS. Nguyễn Thị Tình)
+ Tính tích cực giảng dạy của giảng viên: PGS.TS. Nguyễn Thị Tình
+ Vệ sinh học đường: PGS.TS. Nguyễn Thị Tình
+ Kỹ thuật phỏng vấn và xây dựng trường hợp: PGS.TS Nguyễn Thị Tình
+ Những vấn đề liên quan đến PPDH tích cực; TS. Hoàng Thanh Thúy
+ Những vấn đề liên quan đến lĩnh vực giao tiếp
2. MỘT SỐ THÔNG TIN CÁ NHÂN CỦA CÁN BỘ ĐƯƠNG NHIỆM BỘ MÔN PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
1. Họ và tên: Nguyễn Thị Tình
Sinh ngày: 24/3/1969
Học hàm, học vị: Phó giáo sư, Tiến sĩ.
Quá trình công tác tại khoa: từ 20/6/1994 đến nay.
Chức vụ hiện nay: Phó chủ nhiệm khoa, Phó Bí thư Đảng ủy Khoa
2. Họ và tên: Hoàng Thanh Thúy
Sinh ngày: 17/1/1967
Học hàm, học vị: PGS. Tiến sĩ
Quá trình công tác tại khoa: Từ 2004 đến nay.
Chức vụ hiện nay:Trưởng Bộ môn
3. Họ và tên: Trương Thị Hoa
Học vị: Tiến sĩ
Quá trình công tác tại khoa:Từ 2011 đến nay
Chức vụ hiện tại: Giảng viên
4. Họ và tên: Bùi Thị Lệ Thủy
Học vị: Thạc sĩ
Quá trình công tác tại khoa: Từ 2010 đến nay
Chức vụ hiện tại: Giảng viên